Η εξαιρετική ευκρίνεια του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb, αποκαλύπτει μια τυχαία ευθυγράμμιση ενός πρωτοαστρικού πίδακα και ενός μακρινού σπειροειδούς γαλαξία.
Ο πρωτοαστρικός πίδακας, γνωστός ως Herbig-Haro 49/50, εμφανίζεται με εξαιρετική λεπτομέρεια, λόγω της κοντινής του απόστασης, δίνοντας την ευκαιρία να τον εξετάσουμε σε πολύ μικρή κλίμακα και να κατανοήσουμε πως ο σχηματισμός νέων άστρων επηρεάζει το άμεσο περιβάλλον τους.
Η νέα σύνθετη εικόνα του διαστημικού τηλεσκοπίου, συνδυάζει παρατηρήσεις από τις κάμερες NIRCam (Near-Infrared Camera) και MIRI (Mid-Infrared Instrument), του αντικειμένου που βρίσκεται 630 έτη φωτός μακριά, στον αστερισμό του Χαμαιλέοντα.
Τα αντικείμενα Herbig-Haro δημιουργούνται όταν πίδακες ύλης εκτοξεύονται από ένα κοντινό άστρο κατά τον σχηματισμό του. Καθώς το μήκος των πιδάκων μπορεί να φτάσει τα έτη φωτός, ενίοτε συγκρούονται με περιοχές πυκνότερης ύλης, δημιουργώντας κρουστικά κύματα και ανεβάζοντας την τοπική θερμοκρασία. Στην συνέχεια η θερμοκρασία της πυκνής ύλης μειώνεται, εκπέμποντας φως στο ορατό και στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος.
Όταν το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer παρατήρησε το Herbig-Haro 49/50 το 2006, οι επιστήμονες το βάφτισαν «Κοσμικό Ανεμοστρόβιλο» λόγω της ελικοειδούς μορφής του, όμως δεν μπόρεσαν να εξακριβώσουν το ασαφές αντικείμενο στην άκρη του ανεμοστρόβιλου. Με την βοήθεια και τις δυνατότητες του James Webb, αποκαλύφθηκε τώρα ότι πρόκειται για έναν μακρινό σπειροειδή γαλαξία, αποκαλύπτοντας παράλληλα μια πληθώρα μακρινών γαλαξιών.
Το HH 49/50 βρίσκεται σε μια από τις κοντινότερες περιοχές ενεργής αστρογένεσης στον Γαλαξία μας, στο μοριακό νέφος Chamaeleon I, στο οποίο δημιουργούνται πολλά άστρα χαμηλής μάζας, όπως ο Ήλιος, και μοιάζει με το πρωτοαστρικό νέφος όπου γεννήθηκε το Ηλιακό μας Σύστημα. Παλαιότερες παρατηρήσεις της περιοχής μας δείχνουν ότι ο πίδακας HH 49/50 κινείται μακριά από τον Ήλιο με ταχύτητα 100 έως 300 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, και αποτελεί ένα μικρό τμήμα μιας μεγαλύτερης περιοχής εκροών.
Οι παρατηρήσεις του Webb, αποτυπώνουν τις θέσεις μορίων υδρογόνου, μονοξειδίου του άνθρακα και σκόνης, που απεικονίζονται με πορτοκαλί και ερυθρό χρώμα, καθώς ο πρωτοαστρικός πίδακας προσκρούει στην περιοχή.
Τα τοξοειδή χαρακτηριστικά του HH 49/50, που προσομοιάζουν σε απόνερα ταχύπλοου, μας οδηγούν στην πηγή του πίδακα, ένα πρωτοάστρο, γνωστό ως Cederblad 110 IRS4, περίπου 1,5 έτος φωτός μακριά από το HH 49/50, και έξω από το πλαίσιο στην δεξιά κάτω γωνία. Το Cederblad 110 IRS4 είναι ένα πρωτοάστρο κατηγορίας Ι, ηλικίας δεκάδων χιλιάδων έως μερικών εκατομμυρίων ετών. Συνήθως παρουσιάζουν και έναν δίσκο προσαύξησης από υλικό που βρίσκεται κοντά τους και κατευθύνεται προς το πρωτοάστρο.
Όμως δεν οδηγούν όλα τα τοξοειδή χαρακτηριστικά του πίδακα προς την πηγή, καθώς διακρίνονται σημεία (πάνω δεξιά), που μπορεί να είναι τυχαία ευθυγράμμιση διαφορετικού πίδακα, που προκαλείται από την μετάπτωση και την διακοπτόμενη δραστηριότητα της πηγής, ή να πρόκειται για διάσπαση του κύριου πίδακα. .
Ο γαλαξίας που διακρίνεται στην άκρη του HH 49/50, είναι ένας πολύ μακρινός σπειροειδής γαλαξίας, με ένα εμφανές γαλάζιο κεντρικό εξόγκωμα, που φιλοξενεί αρχαιότερα άστρα, ενώ υπάρχουν και ίχνη κεντρικής ράβδου. Οι ερυθρές περιοχές στις σπείρες είναι ένδειξη θερμής σκόνης και σχηματιζόμενων άστρων, και περιλαμβάνουν κενές περιοχές, σαν φυσαλίδες, όπως και οι κοντινοί γαλαξίες.
https://esawebb.org/news/weic2506
© NASA, ESA, CSA, STScI, J. DePasquale, L.Hustak, G. Bacon, R. Crawford, D. Kirshenblat, C. Nieves, Alyssa Pagan , F. Summers