Το αστέρι WOH G64, που βρίσκεται σε απόσταση 160.000 ετών φωτός από τη Γη, απεικονίστηκε χάρη στην εντυπωσιακή ευκρίνεια που προσφέρει το Πολύ Μεγάλο Συμβολόμετρο του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου (VLTI, Very Large Telescope Interferometer). Οι νέες παρατηρήσεις αποκαλύπτουν ένα αστέρι που αποβάλλει αέριο και σκόνη στο διάστημα, καθώς βρίσκεται στα τελευταία στάδια πριν γίνει σουπερνόβα.
«Για πρώτη φορά, καταφέραμε να τραβήξουμε μια ευκρινή εικόνα ενός ετοιμοθάνατου άστρου σε έναν γαλαξία έξω από τον δικό μας Γαλαξία», λέει ο Keiichi Ohnaka, αστροφυσικός στο Universidad Andrés Bello στη Χιλή.
«Ανακαλύψαμε ένα κέλυφος σε σχήμα αυγού που περιβάλλει το αστέρι», λέει ο Ohnaka, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Astronomy & Astrophysics. «Είμαστε ενθουσιασμένοι γιατί αυτό μπορεί να σχετίζεται με την αποβολή υλικού από το ετοιμοθάνατο αστέρι πριν από μια έκρηξη σουπερνόβα».
Ενώ οι αστρονόμοι έχουν τραβήξει αρκετές εικόνες άστρων στον Γαλαξία μας, αποκαλύπτοντας τις ιδιότητές τους, η λεπτομερής παρατήρηση άστρων σε άλλους γαλαξίες παρουσιάζει τεχνικές δυσκολίες. Μέχρι τώρα.
Το αστέρι WOH G64, βρίσκεται στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, έναν από τους μικρούς γαλαξίες που περιφέρεται γύρω από τον Γαλαξία μας, και οι αστρονόμοι γνώριζαν τις ιδιότητες του αστέρα εδώ και δεκαετίες, βαφτίζοντας το κατάλληλα, «αστέρι μεγαθήριο». Με μέγεθος περίπου 2000 φορές μεγαλύτερο από αυτό του Ήλιου μας, το WOH G64 ταξινομείται ως κόκκινος υπεργίγαντας.
Η ομάδα του Ohnaka παρατηρούσε το αστέρι από το 2005 με το VLTI, χωρίς την δυνατότητα απεικόνισής του, έτσι έπρεπε να περιμένουν την ανάπτυξη οργάνων δεύτερης γενιάς, όπως το GRAVITY. Η σύγκριση νέων και παλαιών παρατηρήσεων έδειξε επίσης και την πτώση της φωτεινότητας του άστρου κατά την τελευταία δεκαετία.
«Διαπιστώσαμε ότι το αστέρι βιώνει μια σημαντική αλλαγή τα τελευταία 10 χρόνια, παρέχοντάς μας μια σπάνια ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τη ζωή ενός αστεριού σε πραγματικό χρόνο», λέει ο Gerd Weigelt, καθηγητής αστρονομίας στο Max Planck Institute for Radio Astronomy. στη Βόννη της Γερμανίας και συν-συγγραφέας της μελέτης.
Στα τελικά στάδια της ζωής τους, οι κόκκινοι υπεργίγαντες, όπως το WOH G64, αποβάλλουν τα εξωτερικά στρώματα αερίου και σκόνης σε μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει χιλιάδες χρόνια. «Αυτό το αστέρι είναι ένα από τα πιο ακραία του είδους του και οποιαδήποτε δραστική αλλαγή μπορεί να επιταχύνει το εκρηκτικό του τέλος», προσθέτει ο συν-συγγραφέας Jacco van Loon, διευθυντής του Παρατηρητηρίου Keele στο Πανεπιστήμιο Keele στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος παρατηρεί το WOH G64 από τη δεκαετία του 1990.
Η ομάδα πιστεύει ότι η ύλη που αποβάλλεται μπορεί να είναι υπεύθυνη για την πτώση της φωτεινότητας και για το παράξενο σχήμα του κελύφους σκόνης γύρω από το αστέρι. Η νέα εικόνα δείχνει ότι το κέλυφος είναι επίμηκες, κάτι που εξέπληξε τους επιστήμονες, οι οποίοι περίμεναν διαφορετικό σχήμα με βάση προηγούμενες παρατηρήσεις και μοντέλα υπολογιστών. Η ομάδα πιστεύει ότι το σχήμα του κελύφους, που μοιάζει με αυγό, θα μπορούσε να εξηγηθεί, είτε από την δραστηριότητα του αστεριού, είτε από την επιρροή ενός άγνωστου συνοδού αστέρα.
Καθώς το αστέρι συνεχίζει να χάνει την φωτεινότητά του, η λήψη παρόμοιων κοντινών φωτογραφιών γίνεται όλο και πιο δύσκολη, ακόμη και για το VLTI. Ωστόσο, οι προγραμματισμένες αναβαθμίσεις στα όργανα του τηλεσκοπίου, όπως το μελλοντικό GRAVITY+, υπόσχονται καλύτερα αποτελέσματα.
«Παρόμοιες μελλοντικές παρατηρήσεις με τα όργανα του ESO θα βοηθήσουν στην κατανόηση του τι συμβαίνει στο αστέρι», καταλήγει ο Ohnaka.