Η παρατήρηση της διάβασης της Αφροδίτης στις 8 Ιουνίου 2004 από τα μέλη του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας Θεσσαλονίκης
Το φαινόμενο
Την τελευταία φορά που παρατηρήθηκε μι διάβαση της Αφροδίτης, μπροστά από το δίσκο του Ηλίου, ήταν στις 6 Δεκεμβρίου του 1882. Την Τρίτη 8 Ιουνίου του 2004, εκατομμύρια άνθρωποι είχαν την δυνατότητα να παρατηρήσουν το ίδιο φαινόμενο, μέσα από τηλεσκόπια, κυρίως όμως από τα μέσα ενημέρωσης καθώς και μέσω του διαδικτύου.
Η συνεργασία του ΟΦΑ – ΑΠΘ – Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας
Επί τη ευκαιρία του σπάνιου αυτού φαινομένου, τα μέλη του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας της Θεσσαλονίκης μαζί με το Εργαστήριο Αστρονομίας του τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας, συνεργάσθηκαν για να οργανώσουν την παρατήρηση και την σύγχρονη καταγραφή της διάβασης της Αφροδίτης. Συντονιστής της όλης προσπάθειας ήταν ο καθηγητής αστρονομίας του ΑΠΘ κ. Ιωάννης Χ. Σειραδάκης, τον οποίο και ευχαριστούμε από καρδιάς για τη θαυμάσια συνεργασία.
Ευχαριστούμε επίσης τους φίλους μας στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας, τον Γ.Γ. κ. Γιάννη Παπαευσταθίου, τον κ. Βασίλη Μάτσο, τον κ. Κώστα Τάννη και τα άλλα μέλη του Ιδρύματος. Επιπλέον, με το τέλος της παρατήρησης είχαμε τη χαρά να ξεναγηθούμε στο υπέροχο “κέντρο γνώσης” που θα αποτελέσει ένα στολίδι για την πόλη μας και κυρίως μια έμπνευση για τον προσανατολισμό των νέων μας, καθώς και να παρακολουθήσουμε την πρώτη δοκιμαστική προβολή του πλανηταρίου.
Σύντομη αναφορά στην προεργασία του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας της Θεσσαλονίκης
Για την καταγραφή του σπάνιου αυτού φαινομένου τα μέλη της ομάδας παρατήρησης του Ομίλου οργάνωσαν τη μεγαλύτερη εκδήλωση με τηλεσκόπια και κιάλια στην ιστορία του Ομίλου μας. Τα μέλη της ομάδας παρατήρησης του Ομίλου, ασχολήθηκαν για πολλές εβδομάδες με όλες τις λεπτομέρειες, ετοιμάζοντας το πρόγραμμα καθώς και τα ειδικά φίλτρα (Mylar) που θα προσάρμοζαν στα τηλεσκόπια και στα κιάλια για την προστασία της όρασης όσων θα παρατηρούσαν το φαινόμενο.
Για την προεργασία αυτήν έγιναν πολλές συναντήσεις για το σχεδιασμό της κάθε λεπτομέρειας, με τους πιο έμπειρους παρατηρητές να βοηθούν τα νεότερα μέλη που είχαν λιγότερη πείρα. Το φαινόμενο, δυστυχώς, θα λάμβανε χώρα μια εργάσιμη Τρίτη, έτσι μερικά από τα μέλη μας δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν λόγο εργασίας.
Ο διάσημος Αμερικανός αστρονόμος Jay Pasachoff
Ο διάσημος αμερικανός αστρονόμος και κυνηγός εκλείψεων, Jay M Pasachoff, μαζί με τους βοηθούς και τους φοιτητές του, συνεργάσθηκαν με το Αστεροσκοπείο του ΑΠΘ, φέροντας μαζί τους τον κατάλληλο και σύγχρονο εξοπλισμό για την καταγραφή και μελέτη του φαινομένου. Ο αντιπρόεδρος του Ομίλου, Αριστείδης Βούλγαρης, ανελαβε την οπτικη και μηχανικη αναβαθμιση καθως και την προσαρμογή του εξοπλισμού των αμερικανων καθηγητων στο εργαστηριακο τηλεσκοπιο του αστεροσκοπειου (Διοπτρικό 20 cm f/15).
Ο Γάλλος Christoph Marlot
Ένας άλλος γνωστός συγγραφεύς, κυνηγός κομητών και εκλείψεων, ο κ Christoph Marlot, έχοντας βρει την ιστοσελίδα του Ομίλου μας στο διαδίκτυο, άρχισε μια συνδιάλεξη μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας μαζί μας. Προγραμμάτιζε, επί τη ευκαιρία της διάβασης της Αφροδίτης, να έρθει στη Θεσσαλονίκη με το κινητό του αστεροσκοπείο – τροχόσπιτο.
Ο κ. Marlot (δεν γνωρίζουμε την ιδιότητά του) έγραψε ένα βιβλίο τετρακοσίων σελίδων, σχετικό με τη διάβαση της Αφροδίτης, που εκδόθηκε μόλις τον περασμένο μήνα. Μετά το δεύτερο e-mail, καθυστέρησε λίγο να μας απαντήσει. Λίγο αργότερα μάθαμε και την αιτία – είχε πάει στη Νότιο Αμερική για να φωτογραφήσει τους δύο κομήτες (C/2001 Q4 NEAT & C/2002 T7 LINEAR)! Τελικά γύρισε στη Γαλλία, πήρε το τροχόσπιτο – αστεροσκοπείο και έφθασε στην Ελλάδα.
Συνδέθηκε με τα κέντρα πρόγνωσης καιρού και αντί να στρίψει αριστερά για τη Θεσσαλονίκη έστριψε δεξιά για την Πελοπόννησο. Και έτσι δεν είχαμε την ευκαιρία να γνωριστούμε καλύτερα. Αν το διακινδύνευε θα έκανε μια τέλεια παρατήρηση, αλλά τον κατανοούμε. Ο καιρός αυτή τη φορά ήταν σύμμαχός μας σχεδόν μέχρι το τέλος. Κανένα σύννεφο καθ’ όλη τη διάρκεια του φαινομένου εκτός των τελευταίων στιγμών του φαινομένου. Αργά όμως το απόγευμα έριξε καρεκλοπόδαρα!
“Ένα όνειρο πάνω από τα γήινα” – Μια κυρία 84 ετών, λάτρης του ουρανού.
Δυο μέρες πριν τη διάβαση η κυρία Δήμητρα Μαυρίδου μας πείρε τηλέφωνο στα γραφεία του Ομίλου και μας ρώτησε αν θα ήταν δυνατόν να κάνει δώρο στη μητέρα την παρατήρηση του φαινομένου μέσα από τα τηλεσκόπιά μας. Τη διαβεβαιώσαμε πως θα ήταν χαρά μας και προνόμιό μας να την ξεναγήσουμε. Πράγματι, η κυρία Ελευθερία Μαυρίδου, υποβοηθούμενη από την κόρη της και το μπαστουνάκι της, ήρθε στο Κέντρο Διάδοσης των Επιστημών και Τεχνολογίας όπου είχαμε τη μεγάλη χαρά να της υλοποιήσουμε την επιθυμία της. Η κυρία Ελευθερία Μαυρίδου μας έκανε περήφανους για την αγάπη της για την αστρονομία. Η ίδια πρότεινε τον πολύ ωραίο τίτλο.
Στις 15 Ιουνίου 2004 η κυρία Ελευθερία Μαυρίδου μας έγραψε δυο λόγια, που τα μεταφέρουμε εδώ αυτολεξεί. “Οι έναστροι νυκτερινοί Ουρανοί φλόγιζαν – κεντούσαν – έθρεφαν και προβλημάτιζαν με την εκθαμβωτική παρουσία τους από τα τρυφερά μου χρόνια, και επαυξημένη με το πέρασμα του μακρύ χρόνου της ζωής μου, τόσο τη φαντασία όσο και τα ενδιαφέροντά μου για την προέλευση, τη δομή, το ρόλο τους και γενικά το μέλλον τους στο μέγα συμπαντικό θαύμα της ομορφιάς τους.
Η γενιά μας, ευλογημένη από την τύχη, είχε το περασμένο καλοκαίρι τη μοναδική χαρά να απολαύσει τον Άρη και πρόσφατα το πέρασμα της Αφροδίτης από τον ζωοδότη Ήλιο. Τον περίπατο αυτό της Αφροδίτης που διέσχισε τον δίσκο του ηλίου απ’ άκρη σε άκρη παρακολούθησα το μεσημέρι της 8ης Ιουνίου και για περισσότερο από μία ώρα από επαγγελματικά τηλεσκόπια και κιάλια του ομίλου ερασιτεχνών αστρονόμων Θεσσαλονίκης που με τις τόσες υπεύθυνες φροντίδες του έδωσε το μεγάλο παρόν της Θεσσαλονίκης στον οικείο επιστημονικό τομέα την ιδιαίτερη αυτή και ιστορική ημέρα της διάβασης της Αφροδίτης.
Σύντομο βιογραφικό της κυρίας Ελευθερίας Μαυρίδου.
Η κ. Ελευθερία Μαυρίδου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και μεγάλωσε στις Σέρρες. Από το 1981, εγκατεστημένη ήδη στη Θεσσαλονίκη, και έχει εκδώσει 9 ποιητικές συλλογές. Μεγάλο μέρος της ποίησής της, καθώς και πεζογραφήματα, παραμένουν υπό έκδοση. Έχει ανθολογηθεί, μεταφραστεί, και μελοποιηθεί. Απέσπασε βραβεία σε πανελλήνιους ποιητικούς διαγωνισμούς και έχει τιμηθεί για την προσφορά της στα γράμματα με χρυσές πλακέτες. Έχει χαρακτηριστεί από το Βέλγο Ελληνιστή – ποιητή Gaston Henry Aufrere ως “Ποιήτρια της Ζωής, με κεφαλαίο Ζ”. Το ποιητικό της βιβλίο “Ωδή στη Μάνα – Ύμνοι και Εγκώμια” – Θεσσαλονίκη 1995, έχει αποθησαυριστεί στην Πατριαρχική Βιβλιοθήκη.
Η διάλεξη του καθηγητή Jay M Pasachoff στη αίθουσα Τελετών της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής
Μια μέρα πριν τη διάβαση, στις 7 Ιουνίου στις 20:00, ο καθηγητής Pasachoff έδωσε μια διάλεξη στην κατάμεστη Αίθουσα Τελετών της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής, στην Αγγλική γλώσσα και που ο καθηγητής κ. Σειραδάκης μετέφραζε ζωντανά. Η εκδήλωση άρχισε και έκλεισε με ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα.
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα
Ο τίτλος του καλλιτεχνικού προγράμματος – “Ταξίδι στην Ελλάδα και τ’ αστέρια”
| Το άνοιγμα | ||
| Μακεδονικός Χορός | δημοτικό Μακεδονίας μεταγραφή για βιολί και πιάνο | |
| Πέτρινα Χρόνια | Σπανουδάκη | |
| Θαλασσάκι | Νησιωτικό Αιγαίου μεταγραφή για βιολί και πιάνο | |
| Το κλείσιμο | ||
| Χάρτινο το φεγγαράκι | Μάνος Χατζιδάκις | |
| Τ’ αστέρι του βοριά | Μάνος Χατζιδάκις | |
| Μην τον ρωτάς τον ουρανό | Μάνος Χατζιδάκις | |
| Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι | Μάνος Χατζιδάκις | |
| Ανατολή-ηλιοβασίλεμα: | από την ταινία “Ο Βιολιστής στη στέγη” J. Williams & J. Bock. | |
| Οι καλλιτέχνες: | ||
| Αριστείδης Βούλγαρης | βιολί | |
| Μαίρη Παλάσκα | φωνή | |
| Βιργινία Παυλοπούλου | φωνή | |
| Δημήτρης Βούλγαρης | πιάνο | |
Η απαγγελία του ποιήματος στα ελληνικά και στα αγγλικά από το μέλος μας Παναγιώτη Χατζόπουλο
Κατά τη διάρκεια της διάβασης ο Παναγιώτης μας έκανε περήφανους με την αγάπη του για την ποίηση απαγγέλλοντας ένα ποίημα στην αγγλική και την ελληνική γλώσσα, του Αμερικανού ποιητή Henry Wadsworth Longfellow, με τίτλο: A Psalm of Life – Ύμνος στη Ζωή, παρουσία του καθηγητή Jay M Pasachoff, Σειραδάκη, και πολλά μέλη και τους επισκέπτες μας. Ακολουθεί απόσπασμα του ποιήματος.
Lives of great men all remind us
We can make our lives sublime.
And, departing, leave behind us
Footprints on the sands of time.
Henry Wadsworth Longfellow , “A Psalm of Life”
Οι ζωές των μεγάλων ανδρών μας υπενθυμίζουν
Πως μπορούμε να κάνουμε και τη δική μας ζωή μεγαλειώδη
Και, φεύγοντας, ν’ αφήσουμε πίσω μας
Αποτυπώματα στην άμμο του χρόνου, από το πέρασμά μας.
Μετάφραση Παύλου Μωραΐτη
Η αφιέρωση του Jay Pasachoff σε ένα National Geographic του πρόεδρο του Ομίλου μας
Ψάχνοντας το αρχείο του ο Παύλος Μωραΐτης βρήκε σε ένα National Geographic (Vol. 138 #2 August 1970, p. 222) ένα άρθρο που περιέγραφε μια έκλειψη Ηλίου στη Νότια Αμερική, του ήδη τότε νεαρού διδάκτορα Pasachoff με τον καθηγητή του Donald H. Menzel. Ο κ. Jay M. Pasachoff προσφέρθηκε να γράψει δυο λόγια στο άρθρο. Ο Όμιλός μας του πρόσφερε ως ενθύμιο τρία αντίγραφα χειρογράφων του προέδρου στα Ελληνικά με τους τίτλους: “Οι Φίλοι της Αστρονομίας”, “Το εκκρεμές του Φουκώ” και “Αρίσταρχος ο Σάμιος”.
Μέλη μας που ταξίδεψαν από μακριά για να έρθουν στη Θεσσαλονίκη για το φαινόμενο
Ο Θεόφιλος Πισόκας, από το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, ήρθε στη Θεσσαλονίκη για το φαινόμενο της διάβασης, καθώς και η Δέσποινα Μουτσανίδου με την κορούλα της τη Χάρις, από τον Παλαμά Καρδίτσας, επίσης ο Νίκος Πλεξίδας από την Κοζάνη και ο Χειρουργός Ιωάννης Μερτζανίδης από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας και πολλοί άλλοι που τους είδαμε στα κλεφτά μέσα στο συνωστισμό και στο πλήθος των ξένων.
| Τα άτομα του Ομίλου, τα όργανά τους και ο τόπος παρατήρησης | |||
| ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ | ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ | ΤΟΠΟΣ | |
| 1 | Βάμβουρας Στράτος | Νευτώνειο 4,5 ιντσών | ΑΠΘ |
| 2 | Βοσινάκης Ανδρέας | Νευτώνειο 4,5 ιντσών | ΚΔΕ&Τ |
| 3 | Βούλγαρης Αριστείδης | 3 Διοπτρικά Διαμέτρου: 40mm. φίλτρο υδρογόνου 150mm. με φίλτρο Mylar, 105mm φίλτρο απορρόφησης άκρου ιώδους στα 4050Α. | ΑΠΘ |
| 4 | Βουλουβούτης Παύλος | Maksutov 5 ιντσών | ΑΠΘ |
| 5 | Γαζέας Κοσμάς | Cassegrain 40cm | Αθήνα |
| 6 | Γιαουρτζής Θεόδωρος | Νευτώνειο 6 ιντσών | ΑΠΘ |
| 7 | Ευαγγελόπουλος Απόστολος | Celestron 8 | Ωραιόκαστρο Θεσ/νίκης |
| 8 | Θεοδωρίδης Κώστας | Νευτώνειο 114mm & διοπτρικό 50mm | ΚΔΕ&Τ |
| 9 | Ίτσιος Αντώνης | κιάλια Celestron Skymaster 25×100 | ΚΔΕ&Τ |
| 10 | Καραγκιοζίδης Πολυχρόνης | κιάλια 10×50 & κατοπτρικό 70mm | ΑΠΘ, Νεάπολη |
| 11 | Μάττας Θεόδωρος | Νευτώνειο 4,5 ιντσών | ΑΠΘ |
| 12 | Μποκοβός Γιώργος | Διοπτρικό 4 ιντσών | ΚΔΕ&Τ |
| 13 | Μπότας Αριστείδης | Νευτώνειο κατοπτρικό 114mm. | ΑΠΘ |
| 14 | Μωραΐτης Παύλος | Solarscope & κιάλια | ΑΠΘ |
| 15 | Πανουτσόπουλος Αλέξανδρος | Διοπτρικό 50×600 f/12 & Solarscope | Σιάτιστα |
| 16 | Πανουτσόπουλος Αριστείδης | Ρωσικό 110×805, 85 mm f/7,3 | Σιάτιστα |
| 17 | Παπαιωάννου Αντώνης | ΑΠΘ | |
| 18 | Πιστικούδης Γιώργος | Meade LX200GPS 10″ | ΚΔΕ&Τ |
| 19 | Πολυμενίδης Πάνος | Skywatcher 6″ F/5, | ΚΔΕ&Τ |
| 20 | Τσουκάπας Δημόκριτος | Alcor 2.5 ίντσες | ΚΔΕ&Τ |
Γενικές σημειώσεις παρατηρητών
Παραθέτουμε τις επιτυχίες καθώς και τα λάθη που έγιναν και τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε, για να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για τη διάβαση της 6ης Ιουνίου 2012.
Η σελίδα μας θα ενημερώνεται καθώς θα εισρέουν οι αποτιμήσεις, οι φωτογραφίες και τα στοιχεία από τα μέλη μας.
Βάμβουρας Ευστράτιος
Τόπος: Αστεροσκοπείο Α.Π.Θ.
Εξοπλισμός: Νευτώνειο τηλεσκόπιο 4,5 ιντσών και ένα διοπτρικό τηλεσκόπιο 60 mm και στα δυο με φίλτρο Astrosolar της Baader & κιάλια 8×40 και μια ψηφιακή φωτογραφική – βίντεο κάμερα.
Παρατηρήσεις: Για την παρατήρηση της διάβασης χρησιμοποιήθηκε Νευτώνειο τηλεσκόπιο 4,5 ιντσών και ένα διοπτρικό τηλεσκόπιο 60 mm και τα δυο πάνω σε ισημερινή στήριξη στο οποίο είχε γίνει πολική ευθυγραμμισμένη το προηγούμενο βράδυ. Στη διάβαση έγινε οπτική παρατήρηση και επίσης χρησιμοποιήθηκε ψηφιακή φωτογραφική – βίντεο κάμερα στο οποίο τραβήχτηκαν φωτογραφίες και βίντεο.
Βοσινάκης Ανδρέας
Τόπος: Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας
Εξοπλισμός: Νευτώνειο τηλεσκόπιο 4,5 ιντσών με φίλτρο Astrosolar της Baader & κιάλια 20×70.
Παρατηρήσεις: Για την παρατήρηση της διάβασης χρησιμοποιήθηκε Νευτώνειο τηλεσκόπιο 4,5 ιντσών (114 mm) f /8 σε ισημερινή στήριξη πολικά ευθυγραμμισμένη κατά την διάρκεια της προηγούμενης νύχτας. Φυσικά στη είσοδο του τηλεσκοπίου υπήρχε σταθερά τοποθετημένο φίλτρο Astrosolar της Baader και ο ερευνητής είχε αφαιρεθεί για περισσότερη ασφάλεια.
Κατά τη διάρκεια της διάβασης έγινε οπτική παρατήρηση στην οποία συμμετείχε και αρκετό κοινό. Επίσης έγινε και φωτογράφηση φάσεων της διάβασης με μηχανή SLR Olympus OM-1 τοποθετημένη μέσω 2x barlow t-adapter της Celestron δίνοντας έτσι εστιακή απόσταση 1800 εκατοστών και ένα είδωλο 11 εκατοστών του Ήλιου στη τελική εκτυπωμένη φωτογραφία. Χρησιμοποιήθηκε και πορτοκαλί φίλτρο 21Α για μια πιο πιστή απεικόνιση του χρώματος του Ήλιου.
Επίσης υπήρχαν και κιάλια 20×70 επίσης με φίλτρο Astrosolar της Baader στους πρωτεύοντες φακούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρότι η διάμετρος του τηλεσκοπίου είναι της μεσαίας τάξης, το πολύαναμενόμενο “black drop effect” δεν παρατηρήθηκε. Επίσης δεν παρατηρήθηκαν η τρίτη και η τέταρτη επαφή λόγω συννεφιάς έτσι η όλη εκδήλωση τερματίστηκε περίπου 10 λεπτά πριν την τρίτη επαφή.
Βούλγαρης Αριστείδης
Τόπος: Αστεροσκοπείου Α.Π.Θ.
Εξοπλισμός: 3 Διοπτρικά Διαμετρου:40χιλ. με φίλτρο ,υδρογόνου 150χιλ. με φίλτρο Mylar, 105mm με φίλτρο απορρόφησης άκρου ιώδους στα 4050Α.Φορητος υπολογιστης,αναλογικη καμερα. μονιτορ, ψηφιακή φωτογραφική μηχανή.
Παρατηρήσεις: παρατηρήθηκε το φαινόμενο της μαύρης σταγόνας στο φίλτρο υδρογόνου αλλά όχι στα άλλα τηλεσκόπια. Συμπέρανα ότι το φαινόμενο της μαύρης σταγόνας οφείλεται αποκλειστικά στο διαμέτρημα του τηλεσκοπίου. Παρατήρησα επίσης μια εκρηκτική προεξοχή στη χρωμόσφαιρα του Ηλίου μήκους 183.000 χιλιόμετρα η οποία ήταν ορατή για μια ώρα περίπου
Βουλουβούτης Παύλος
Τόπος: Kέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας
Εξοπλισμός: Τηλεσκόπιο Skywatcher τύπου Maksutov 5”. Φίλτρο Mylar
Παρατηρήσεις: Παρατήρηση της διάβασης, επίδειξη στο ευρύ κοινό, παροχή επεξηγήσεων σε κάθε ενδιαφερόμενο και φωτογράφηση με ψηφιακή φωτογραφική μηχανή Mustek 3,2 Mp.
Γαζέας Κοσμάς
Τόπος:Γεροσταθοπούλειο Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Εξοπλισμός: κατοπτρικό τηλεσκόπιο τύπου Cassegrain, διαμέτρου 40cm
Παρατηρήσεις: Το φαινόμενο παρατηρήθηκε από το Γεροσταθοπούλειο Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο Αθηνών, που εδρεύει στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Για την παρατήρηση και την καταγραφή του φαινομένου χρησιμοποιήθηκε το κατοπτρικό τηλεσκόπιο τύπου Cassegrain, διαμέτρου 40cm και εστιακού λόγου f/8 του αστεροσκοπείου. Στο τηλεσκόπιο αυτό είχε τοποθετηθεί ειδικό φίλτρο για την παρατήρηση του Ήλιου και η CCD camera που διαθέτει. Η λήψεις γινόταν κάθε 30 δευτερόλεπτα. Συνολικά το τηλεσκόπιο αυτό συγκέντρωσε περισσότερες από 800 εικόνες του ηλιακού δίσκου και της Αφροδίτης την ημέρα της διάβασης.
Στο τηλεσκόπιο αυτό είχε τοποθετηθεί παράλληλα διοπτρικός φακός 300mm f/4 με VCR και τα κατάλληλα φίλτρα για την παρακολούθηση και βιντεοσκόπηση του φαινομένου. Το αναλογικό σήμα μετατρεπόταν σε ψηφιακό και η καταγραφή γινόταν σε Η/Υ. Η διάταξη αυτή συγκέντρωσε συνολικά 35 GByte πληροφοριών. Τέλος, φωτογραφίες του Ήλιου λαμβανόταν σε φιλμ από φακό 1000mm f/10 και φωτογραφική μηχανή.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του φαινομένου το Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο ήταν ανοικτό για το κοινό και εκατοντάδες επισκέπτες ήρθαν για να το παρακολουθήσουν με κιάλια και μικρά τηλεσκόπια. Οι καιρικές συνθήκες ήταν πολύ καλές και η ηλιοφάνεια βοήθησε στην παρατήρηση και καταγραφή ολόκληρου του φαινομένου. Οι εικόνες και τα βίντεο που έχουν συγκεντρωθεί έχουν μερικώς επεξεργαστεί και θα χρησιμοποιηθούν για τον ακριβή προσδιορισμό του χρόνου των επαφών του πλανητικού δίσκου της Αφροδίτης με αυτόν του Ήλιου.
Γιαουρτσής Θεόδωρος
Τόπος: Αστεροσκοπείο Α.Π.Θ.
Εξοπλισμός: Νευτώνειο τηλεσκόπιο 6 ιντσών και φίλτρα, φωτογραφική μηχανή Zenith 122, φιλμ Kodak Supra Royal 400 ASA.
Παρατηρήσεις: Την ημέρα της διάβασης χρησιμοποίησα ένα τηλεσκόπιο Phoenix – Towa 6 ιντσών (Διάμετρος 150 mm, εστιακή απόσταση 750 mm), εξοπλισμένο με φίλτρο Mylar. Για την παρατήρηση χρησιμοποιήθηκαν προσοφθάλμια 25 mm, 10 mm, 6,5 mm και κίτρινο φίλτρο παρατήρησης.
σχολήθηκα κυρίως με τη φωτογράφηση και παρατήρηση της διάβασης της Αφροδίτης. Επίσης έδειχνα και εξηγούσα στον κόσμο το φαινόμενο αυτό καθώς κοιτούσαν μέσα από το τηλεσκόπιο μου. Η παρατήρηση ξεκίνησε στις 07:30 ώρα Ελλάδας και τελείωσε στις 13:45. Είδα την πρώτη & τη δεύτερη επαφή, καθώς και το μέγιστο της διάβασης. Δεν μπόρεσα να δω την τρίτη & τέταρτη επαφή λόγω συννεφιάς.
Ευαγγελόπουλος Απόστολος
Τόπος: Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης
Εξοπλισμός: Celestron 8
Παρατηρήσεις: Η παρατήρηση του φαινομένου της διάβασης της Αφροδίτης μπροστά από τον Ήλιο έγινε σε χώρο που διέθεσε η εταιρεία Αktis στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης. Συγκεντρωθήκαμε 6 άτομα με κατάλληλο εξοπλισμό. Εγώ χρησιμοποίησα ένα συνδυασμό κατάδιοπτρικού τηλεσκοπίου (Celestron 8) και αναλογικής φωτογραφικής μηχανής (Nikon), καθώς και τηλεσκοπίου με web-cam (Philips ToUCam). Ξεκίνησα νωρίς το στήσιμο του εξοπλισμού μου και αυτό αποδείχθηκε καθοριστικό, αφού η διαδικασία αυτή απαίτησε πολύ χρόνο.
Η διάβαση της Αφροδίτης ήταν ένα εκπληκτικό φαινόμενο, που το παρακολούθησα με θαυμασμό από την αρχή ως την ολοκλήρωσή του και το εγκλώβισα με το τηλεσκόπιο μου για να το χαίρομαι μελλοντικά. Ο ουρανός ήταν καθαρός μέχρι τις 2:30 μ.μ., όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα σύννεφα κοντά στον ήλιο. Η διάβαση της Αφροδίτης όμως είχε ολοκληρωθεί κι εμείς δε στερηθήκαμε ούτε για ένα λεπτό την ομορφιά αυτού του μοναδικού φαινομένου.
Πολλοί περαστικοί είχαν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν το φαινόμενο από τα διάφορα τηλεσκόπια που είχαμε στήσει στο χώρο και εξέφραζαν συνεχώς το θαυμασμό τους για το σπάνιο και λαμπρό φαινόμενο!
Θεοδωρίδης Κωνσταντίνος
Τόπος: Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας
Εξοπλισμός: Νευτώνειο τηλεσκόπιο 114mm & διοπτρικό 50mm (2 ιντσών f/10), φίλτρο Mylar, Web Cam και φορητός υπολογιστής.
Παρατηρήσεις: Διάβαση της Αφροδίτης….Ένα πράγματι μοναδικό παρατηρησιακό γεγονός όπως είχα την τύχη να παρατηρήσω και να το καταγράψω. Για την καταγραφή χρησιμοποίησα δύο τηλεσκόπια τοποθετημένα σε μία ισημερινή στήριξη, το ένα Νευτώνειο 114mm (41/2 ιντσών f/7,9) το δεύτερο διοπτρικό 50mm (2 ιντσών f/10) και στα δύο είχε τοποθετηθεί φίλτρο Mylar.
Στο Νευτώνειο τοποθετήθηκε μια Web Camera στην πρωτεύουσα εστία και αποτυπώθηκαν σε ψηφιακά videos διάρκειας του ενός λεπτού με δέκα καρέ ανά δευτερόλεπτο τα φαινόμενα α) Ring, β) Black drop. Το διοπτρικό χρησιμοποιήθηκε α) σαν τηλεσκόπιο οδηγός για το Νευτώνειο β) προβολή σε πέτασμα για τις ανάγκες του κοινού γ) με Mylar και παρατήρηση από διάφορα προσοφθάλμια και μεγεθύνσεις επίσης για τις ανάγκες του κοινού.
Ίτσιος Αντώνης
Τόπος: Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας
Εξοπλισμός: α) Ζευγάρι κιάλια Celestron Skymaster 25×100, 3o, στηριγμένα σε ξύλινο τρίποδα με περιστρεφόμενη κεφαλή και β) Ζευγάρι κιάλια Vixen 15×80, στηριγμένα σε παρόμοιο με τον παραπάνω τρίποδα του μέλους του Ο.Φ.Α. Χρήστου Ανδρέου, ο οποίος και χειρίσθηκε τον εν λόγω εξοπλισμό στη διάρκεια της ημέρας.
Παρατηρήσεις: Απευθείας παρατήρηση με χρήση φίλτρου Baader. Τα ανωτέρω τέθηκαν εξ ολοκλήρου στη διάθεση του κοινού για την παρατήρηση του φαινομένου. Επίσης χρησιμοποιήθηκε και φίλτρο μάσκας ηλεκτροκόλλησης Νο 12 για οπτική παρατήρηση χωρίς τη μεσολάβηση οπτικού οργάνου.
Καραγκιοζίδης Πολυχρόνης
Τόπος: Θεσσαλονίκη α) Αύλιος χώρος του αστεροσκοπείου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης β) Σε σχολείο της Νεάπολης Θεσσαλονίκης το οποίο λειτουργούσε ως βαθμολογικό κέντρο πανελλαδικών εξετάσεων.
Εξοπλισμός: α) Για την παρατήρηση στο Αστεροσκοπείο χρησιμοποιήθηκαν κιάλια 10×50, εφοδιασμένα με προστατευτικό φίλτρο Mylar. β) Για την παρατήρηση στο σχολείο χρησιμοποιήθηκαν τα προαναφερθέντα κιάλια, καθώς και κατοπτρικό τηλεσκόπιο 70mm.
Παρατηρήσεις: Στο Αστεροσκοπείο η παρατήρηση είχε διάρκεια από την έναρξη του φαινομένου μέχρι την 11.30. Τα κιάλια τέθηκαν και στη διάθεση του κοινού.
Στο σχολείο η παρατήρηση διήρκεσε από την 12.15 μέχρι την 13.00 και την παρακολούθησαν καθηγητές βαθμολογητές, καθώς διέκοψαν για λίγο τη βαθμολόγηση των γραπτών. Η παρατήρηση έγινε με προβολή του ηλιακού δίσκου σε λευκό πέτασμα από τον προσοφθάλμιο του τηλεσκοπίου, αλλά και με απ’ ευθείας παρατήρηση με τα κιάλια (στα οποία ήταν πάντοτε προσαρμοσμένο το φίλτρο).
Μάττας Θεόδωρος
Τόπος: Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας
Εξοπλισμός: Νευτώνειο 4,5” και φίλτρο Mylar
Παρατηρήσεις: Παρατήρηση του φαινομένου με φακό 20 mm. και φωτογράφηση (θετική προβολή) με Olympus OM1 και φίλτρο 23Α
Μποκοβός Γιώργος
Τόπος: Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογία
Εξοπλισμός: Διοπτρικό τηλεσκόπιο 4 ιντσών, φίλτρο Mylar.
Παρατηρήσεις: Η παρατήρηση με ένα διοπτρικό τηλεσκόπιο 4 ιντσών (Celestron 102mm f/5) με φίλτρο Mylar, πάνω σε ισημερινή στήριξη με αστροστάτη (Vixen Sphinx). Η παρατήρηση έγινε οπτικά με προσοφθάλμιο φακό (16 μεγεθύνσεις και κίτρινο φίλτρο), καθώς και με προβολή σε χαρτόνι με το ίδιο προσοφθάλμιο.
Το πρωί έγινε ζωντανή σύνδεση με την εκπομπή του ΑΝΤ1 “Καλημέρα Ελλάδα” (Γιώργος Παπαδάκης), μέσω της οποίας προβλήθηκαν εικόνες σε όλη την Ελλάδα (προβολή σε χαρτόνι) και δόθηκαν εξηγήσεις για την παρατήρηση του φαινομένου.
Μπότας Αριστείδης
Τόπος: Αστεροσκοπείου Α.Π.Θ.
Εξοπλισμός: Νευτώνειο κατοπτρικό τηλεσκόπιο 4,3” f/7,3, φωτ. Μηχανή Ζenith, φίλτρο Mylar, Ηλιακό Πέτασμα
Παρατηρήσεις: Παρατήρηση και καταγραφή του φαινομένου από την απαρχή του (05:20:40 U.T.) ως τη στιγμή της κάλυψης του Ήλιου από σύννεφα (10:45 U.T. περίπου). Προβολή του ηλιακού δίσκου σε ηλιακό πέτασμα. Σταδιακή καταγραφή της διάβασης πάνω στο πέτασμα. Φωτογραφική κάλυψη του φαινομένου μέσω θετικής προβολής. Παρουσίαση της διάβασης της Αφροδίτης στο συγκεντρωμένο κοινό, είτε μέσω τηλεσκοπίου, είτε μέσω της προβολής. Χρησιμοποίηση έγχρωμων φίλτρων.
Μωραΐτης Παύλος
Τόπος: Αστεροσκοπείου Α.Π.Θ.
Εξοπλισμός: Solarscope & κιάλια 10×50 με φίλτρο Mylar.
Παρατηρήσεις: Η παρατήρηση ήταν θαυμάσια και πολύ καλή. Το όργανο αυτό είναι απλούστατο και αποτελείται από έναν φακό σε έναν σωλήνα και ένα κυρτό κάτοπτρο που προβάλει το είδωλο του ηλιακού δίσκου στο πέτασμα, είναι ιδικά σχεδιασμένο για την παρατήρηση των ηλιακών κηλίδων. Το όργανο είναι πολύ απλό και είναι κατασκευασμένο από χαρτόνι.
Το μειονέκτημα παρατηρήθηκε την ώρα που ο Ήλιος βρίσκονταν στον μεσημβρινό. Λόγω της εποχής ο Ήλιος βρίσκεται πολύ ψηλά στον ουρανό. Χρειάσθηκε να κρατιέται πατημένο με το χέρι το κάτω μέρος για να εστιάζει καθαρά το είδωλο. Γενικά είναι πολύ χρήσιμο για την παρατήρηση των ηλιακών κηλίδων.
Κατά τη διάβαση παρατήρησα δύο κηλίδες (κάποιος με προφανώς καλύτερη όραση είδε τρεις) κοντά στο κέντρο του Ηλίου. Αν βεβαίως το όργανο ήταν κατασκευασμένο από ξύλο θα ήταν ακόμα καλύτερο αλλά βεβαίως θα ανέβαζε το κόστος και θα αύξανε και το βάρος. Γενικά το προτείνουμε ανεπιφύλακτα για τα σχολεία. Ο Jay Pasachoff, που είχε φέρει ένα άλλο μοντέλο εντυπωσιάσθηκε με την απλότητα του δικού μας και πήρε τα στοιχεία για να προμηθευτή και αυτός ένα. Οι πληροφορίες, για όσους ενδιαφέρονται είναι οι εξής:
Solarscope: Light Tec. 359 Rue Saint Joseph 83400 – Hyeres – France +(33-494-121-848)
Προμηθευτές Θεσσαλονίκης:
- Πλανητάριο Θεσσαλονίκης – Πολυτεχνείου 45, 4ος όροφος, 546 25, Θεσσαλονίκη
τηλ. 2310-533-902 & 2310-541-826, Fax 2310-550-672,
www.astronοmy.gr - Aktis – 25ης Μαρτίου 6, 570 13, Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης
τηλ. 2310-694-342 Fax 2310- 697-845
www.aktistar.gr
Επίσης, το φαινόμενο παρατηρήθηκε και με κιάλια 10×50, 5ο με φίλτρο Mylar.
Πανουτσόπουλος Αλέξανδρος
Τόπος: Σιάτιστα
Εξοπλισμός: Διοπτρικό 50×600 f/12 & Solarscope
Παρατηρήσεις: Το φαινόμενο το παρατηρήσαμε με δύο τηλεσκόπια και ένα Solarscope
Πανουτσόπουλος Αριστείδης
Τόπος: Σιάτιστα
Εξοπλισμός: Ρωσικό 110×805, 85 mm f/7,3
Παρατηρήσεις: Το φαινόμενο το παρατηρήσαμε με δύο τηλεσκόπια και ένα Solarscope
Παπαιωάννου Αντώνης
Τόπος: Αστεροσκοπείου Α.Π.Θ.
Εξοπλισμός:
Παρατηρήσεις:
Πιστικούδης Γιώργος
Τόπος: Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας
Εξοπλισμός: Τηλεσκόπιο Meade LX200GPS 10″, φίλτρο Mylar για ασφαλή ηλιακή παρατήρηση, και Web Cam Phillips ToUCam Pro,φορητός Υπολογιστής.
Παρατηρήσεις: Παρατήρησα τη διάβαση της Αφροδίτης με το τηλεσκόπιό μου Meade LX200GPS 10″, εξοπλισμένου με φίλτρο Mylar. Το μέγεθος του φίλτρου άρα και του ωφέλιμου διαμετρήματος παρατήρησης επιλέχτηκε στις 7″ και με την εστιακή απόσταση του Meade στα 2,5 m πέτυχα μια μεγάλη μεγέθυνση του πλανήτη.
Για την καταγραφή του φαινομένου χρησιμοποίησα την Web Cam ToUCam Pro. Από την παρατήρηση καταλήγω στο συμπέρασμα ότι το Black drop effect δεν ήταν παρατηρήσιμο, πράγμα που αποδίδω στη διάμετρο και στην καλή ποιότητα των οπτικών.
Πολυμενίδης Πάνος
Τόπος: Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας
Εξοπλισμός: Τηλεσκόπιο Skywatcher 6″ F/5, φίλτρο Mylar για ασφαλή ηλιακή παρατήρηση και Wratten #12
Παρατηρήσεις: Παρατήρηση της διάβασης με το τηλεσκόπιο και ιδιαίτερα την πρώτη και δεύτερη επαφή. Tο Black drop effect δεν έγινε αντιληπτό κατά την παρατήρηση.
Τσουκάπας Δημόκριτος
Τόπος: Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας
Εξοπλισμός: Alcor 2.5 ίντσες
Παρατηρήσεις:
Τηλεοράσεις που κατέγραψαν το γεγονός και τις ασχολίες μας:
ΑΝΤΕΝΑ, ΕΤ3, TV100, STAR, TV-ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, ΩΜΕΓΑ-TV
Ο ΑΝΤΕΝΑ μετέδωσε το γεγονός ζωντανά (Γιώργος Παπαδάκης)
