Το Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2017, στις 6 το απόγευμα στα γραφεία του Ομίλου, ο καθηγητής Αστρονομίας στο ΑΠΘ και ιδρυτικό μέλος του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας, κ. Σταύρος Αυγολούπης, θα δώσει ομιλία με θέμα “Μια σύγχρονη ματιά στο «Περί Ουρανού» έργο του Αριστοτέλη”. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η κοπή τις πίτας του Ομίλου.
Περίληψη:
Η ομιλία αυτή αναφέρεται σε μερικά αποσπάσματα από το «Περί Ουρανού» έργο του Αριστοτέλη και συγκεκριμένα σχολιάζονται με τη ματιά της σύγχρονης Αστρονομίας:
α) Το Αριστοτελικό Γεωκεντρικό – Ανθρωποκεντρικό Κοσμολογικό Σύστημα
β) Οι αποδείξεις του Αριστοτέλη για τη σφαιρικότητα της Γης
γ) Οι «περί μεσότητας» αντιλήψεις του Αριστοτέλη, όπως αυτές εμφανίζονται σήμερα στο χώρο της Αστρονομίας, και
δ) Η αριστοτελική έννοια της «πεμπτουσίας», η οποία θα μπορούσε να συσχετισθεί με την πέμπτη θεμελιώδη δύναμη που κυβερνά το Σύμπαν και είναι γνωστή σήμερα ως «σκοτεινή ενέργεια».
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα
Ο Σταύρος Αυγολούπης είναι Καθηγητής Αστρονομίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην ερευνητική κατεύθυνση «Παρατηρησιακή Αστρονομία και η Αστρονομία στην Εκπαίδευση». Γεννήθηκε το 1949 στη Μεγάλη Παναγία Χαλκιδικής και τελείωσε τις γυμνασιακές σπουδές του στην Αρναία Χαλκιδικής.
Έλαβε πτυχίο από το Τμήμα Μαθηματικών, όπου ήταν υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ), για την επίδοσή του στις σπουδές του και Διδακτορικό Δίπλωμα από το Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (βαθμός «Άριστα»). Μετά τη λήψη του πτυχίου του, από 2-6-1972 έως 20-11-1974 (29,5 μήνες) υπηρέτησε τη στρατιωτική θητεία του.
Το Μάιο 1975 διορίστηκε στο Εργαστήριο Αστρονομίας του Τμήματος Φυσικής και διήλθε όλες τις πανεπιστημιακές βαθμίδες εξέλιξης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται κυρίως σε δύο κατευθύνσεις:
Α) Στην κατεύθυνση «Παρατηρησιακή Αστρονομία», όπου δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη μελέτη των μεταβλητών αστέρων με έμφαση κυρίως στους αστέρες εκλάμψεων και στους αστέρες RS CVn. Για τη μελέτη των αστέρων αυτών πραγματοποίησε ο ίδιος περισσότερες από 5500 ώρες νυχτερινής παρατήρησης κυρίως με το τηλεσκόπιο του Αστεροσκοπείου Στεφανίου Κορινθίας, αλλά και με τα τηλεσκόπια του Αστεροσκοπείου SAAO της Νότιας Αφρικής και του Αστεροσκοπείου Kitt Peak της Αριζόνας της Αμερικής.
Στο πλαίσιο της έρευνας αυτής έχει αναπτύξει πολλές ερευνητικές συνεργασίες του Αστεροσκοπείου Στεφανίου Κορινθίας με διάφορα Κέντρα Δορυφορικών Τηλεσκοπίων (EXOSAT, GINGA, IUE, HST, EUVE κ.α.), καθώς και με διάφορα Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα χωρών του εξωτερικού (Αγγλίας, Αμερικής, Βουλγαρίας, Ιαπωνίας, Β. Ιρλανδίας, Ουκρανίας, Ρωσίας κ.λπ.), όπως αυτά αναφέρονται στις δημοσιεύσεις του.
Οι συνεργασίες αυτές αναφέρονται σε κοινές κυρίως παρατηρήσεις που πραγματοποιούνται σε διάφορες περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος και σε επίπεδο συντονισμένων ταυτόχρονων παρατηρήσεων με στόχο την καλύτερη μελέτη των αστρικών ατμοσφαιρών και των αστρικών δραστηριοτήτων.
Με τις πολυετείς αστρονομικές παρατηρήσεις του στην ερευνητική αυτή κατεύθυνση σημείωσε δύο κυρίως πολύ ξεχωριστές σημαντικές διεθνείς επιτυχίες:
α) Την ανακάλυψη του πενταετούς κύκλου δραστηριότητας του αστέρα EV Lac. Έτσι ο αστέρας αυτός, με το όνομα EV Lac, είναι ο μοναδικός μέχρι σήμερα διεθνώς γνωστός αστέρας, για τον οποίο βρέθηκε κύκλος δραστηριότητας, όπως αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία και αυτό έχει ιδιαίτερα μεγάλη σπουδαιότητα στο χώρο της Αστροφυσικής, διότι τον μόνο κύκλο αστρικής δραστηριότητας που γνωρίζαμε ήταν ο γνωστός ενδεκαετής κύκλος δραστηριότητας του Ήλιου μας, και
β) Την πρώτη διεθνώς καταγραφή έκλαμψης σε αστέρα της μεγάλης κατηγορίας μεταβλητών αστέρων RS CVn από το Αστεροσκοπείο Στεφανίου Κορινθίας. Η έκλαμψη αυτή που παρατηρήθηκε σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη καταγραφή της από τον δορυφόρο GINGA στις ακτίνες X, άνοιξε νέους ορίζοντες για την επιστήμη της Αστρονομίας στη μελέτη των μεταβλητών αστέρων αυτής της κατηγορίας, όπως τονίστηκε από την αντίστοιχη Διεθνή Αστρονομική Κοινότητα.
Έτσι στα επόμενα έτη ακολούθησαν και συνεχίζονται και σήμερα πολλές συνεργασίες διαφόρων χωρών με ταυτόχρονες παρατηρήσεις των μεταβλητών αστέρων αυτής της κατηγορίας σε διάφορες περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος για την καλύτερη μελέτη της ατμόσφαιράς τους και της αστρικής δραστηριότητάς τους.
Β) Στην κατεύθυνση «Η Αστρονομία στην Εκπαίδευση» όπου δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στο γνωστικό αντικείμενο της «Δημόσιας Κατανόησης των Θετικών Επιστημών» με έμφαση στην Αστρονομία. Μελετώνται επίσης ερευνητικά και ορισμένες θεματικές περιοχές που αφορούν: α) το Περιβάλλον σε σχέση κυρίως με την εκπαίδευση, και β) τα σύγχρονα εκπαιδευτικά «Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών» σε θέματα Αστρονομίας.
Έχει γράψει περισσότερες από 100 πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες δημοσιευμένες σε έγκριτα Διεθνή Περιοδικά με κριτές και σε Περιοδικά Διεθνών Συνεδρίων με κριτές, έξι Κεφάλαια σε Συλλογικούς Πανεπιστημιακούς Τιμητικούς Τόμους, αλλά και τουλάχιστον άλλες 40 εργασίες σε Συνέδρια και Περιοδικά με κριτές τους εκδότες τους ή τις επιτροπές έκδοσής των.
Το επιστημονικό αυτό έργο του έχει σημαντική διεθνή αναγνώριση με περισσότερες από επτακόσιες αναφορές άλλων ερευνητών στο ερευνητικό έργο του.
Διδάσκει ή δίδαξε, αλλά και οργάνωσε, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης διάφορα μαθήματα Μαθηματικών και Αστρονομίας για τους φοιτητές του Τμήματος Φυσικής, του Τμήματος Μαθηματικών και του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης.
Μαθήματα Αστρονομίας επίσης διδάσκει ή δίδαξε: α) στο Μεταπτυχιακό Τμήμα με κατεύθυνση τη «Διδακτική των Θετικών Επιστημών» του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης, β) στο Μεταπτυχιακό Τμήμα «Φυσικής Περιβάλλοντος» του Τμήματος Φυσικής και γ) στο διετές πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας για την μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών στο Διδασκαλείο «Δ. Γληνός» του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης.
Στο πλαίσιο των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών στο Πανεπιστήμιο επιβλέπει ή επέβλεψε Πτυχιακές Εργασίες, Διπλωματικές Εργασίες και Διδακτορικές Διατριβές. Επέβλεψε, επίσης, μεταδιδακτορικούς ερευνητές σε προγράμματα «Υποτροφίες Αριστείας» της Επιτροπής Ερευνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Για τις διδακτικές ανάγκες των πανεπιστημιακών αυτών μαθημάτων του έγραψε τέσσερα διδακτικά βιβλία Μαθηματικών, Αστροφυσικής και Παρατηρησιακής Αστρονομίας, που διανέμονται από το Υπουργείο Παιδείας στους φοιτητές του Τμήματος Φυσικής, του Τμήματος Μαθηματικών και του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και τα οποία διανεμήθηκαν παλαιότερα και στους φοιτητές του Τμήματος Φυσικής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Πατρών.
Για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας και κυρίως της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έγραψε ένα βιβλίο «Στοιχεία Αστρονομίας» με μορφή ερωταποκρίσεων, στο πλαίσιο των διδακτικών αναγκών τους για το μάθημα των «ερευνητικών εργασιών (projects)».
Έγραψε επίσης τρία βιβλία Αστρονομίας με σκοπό τη διάδοση της επιστήμης αυτής στη χώρα μας και τρεις Διδακτικές Πανεπιστημιακές Σημειώσεις. Τέλος, έγραψε και άλλα τρία παιδικά βιβλία εκλαϊκευμένης Αστρονομίας.
Έχει συμμετάσχει σε πολλά επιστημονικά Διεθνή και Πανελλήνια Συνέδρια και υπήρξε μέλος των Οργανωτικών και Επιστημονικών Επιτροπών σε ορισμένα από αυτά, καθώς και προσκεκλημένος ομιλητής σε «κεντρικές συνεδριακές ομιλίες».
Είναι μέλος πολλών επιτροπών στο Πανεπιστήμιο και υπήρξε κριτής διεθνών διαπανεπιστημιακών ερευνητικών προτάσεων συνεργασίας σε προγράμματα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. Υπήρξε, επίσης, αξιολογητής προτάσεων στο πλαίσιο προγραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και αναπληρωματικό μέλος της «Εθνικής Αστρονομικής Επιτροπής» εκπροσώπησης της χώρας μας εκ μέρους του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας.
Διετέλεσε Διευθυντής του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του Τμήματος Φυσικής, καθώς επίσης και του Τομέα Θετικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης. Είναι μέλος του «Συμβουλίου Περιβάλλοντος» του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του οποίου οι επιστημονικές δραστηριότητες για το περιβάλλον έχουν σχέση με όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα στη Βόρεια Ελλάδα.
Επίσης, είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και του Επιστημονικού Συμβουλίου του «Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών (ΔΙΚΑΜ) » του Α.Π.Θ., του οποίου η προσφορά τυγχάνει μεγάλης διεθνούς αναγνώρισης με τα Διεθνή Συνέδρια και τα δύο «Διεθνή Colloquium για τον Αριστοτέλη», που πραγματοποίησε.
Η ίδρυσή του και το έργο του τιμά τη χώρα μας διεθνώς και για το λόγο αυτό το Δ.Σ. προσκλήθηκε τιμητικά στο Προεδρικό Μέγαρο τόσο από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια, όσο και από τον Πρόεδρο κ. Προκόπη Παυλόπουλο.
Υπό την Αιγίδα μάλιστα του Προέδρου της Δημοκρατίας και της Federation Internationale des Societes de Philosophie (FISP) και στο πλαίσιο του «Παγκόσμιου Έτους Αριστοτέλη» – όπως ανακηρύχθηκε το 2016 και με τις δικές του ενέργειες από την UNESCO- πραγματοποιήθηκε από το ΔΙΚΑΜ σε συνεργασία και με τις Πρυτανικές αρχές το Παγκόσμιο Συνέδριο «ARISTOTLE 2400 YEARS», που αποτέλεσε το κορυφαίο γεγονός του εορτασμού του «Έτους Αριστοτέλη».
Στο πλαίσιο του Ερευνητικού Προγράμματος ΘΑΛΗΣ, διάρκειας 48 μηνών και στο ερευνητικό υποέργο με τίτλο «Όψεις και Προοπτικές του Ρεαλισμού στη Φιλοσοφία της Επιστήμης και των Μαθηματικών» έλαβε μέρος ως άμισθος εξωτερικός συνεργάτης της Ερευνητικής Ομάδας του Α.Π.Θ. με θέμα «Η Εδραίωση της Σύγχρονης Συζήτησης στην Αριστοτελική Σκέψη».
Διετέλεσε μέλος των Διοικητικών Συμβουλίων πολλών επιστημονικών Εταιρειών και Ενώσεων Αστρονομίας και Μαθηματικών. Υπήρξε μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του «Ελεύθερου Πανεπιστημίου Χαλκιδικής», καθώς και της Επιτροπής ανέγερσης του ανδριάντα του Αριστοτέλη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Τέλος, στον τομέα της κοινωνικής προσφοράς εργάζεται σε πολλά προγράμματα για τη διάδοση της γνώσης της Αστρονομίας και κυρίως σε προγράμματα «Επιμορφωτικών Κέντρων Εκπαίδευσης». Δημοσίευσε πάρα πολλές εργασίες σε εφημερίδες και σε ελληνικά περιοδικά για τη διάδοση της γνώσης της Αστρονομίας και έλαβε μέρος σε πολλές ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές με αστρονομικά θέματα.
Πραγματοποίησε πάρα πολλές ομιλίες σε όλη την Ελλάδα και για την προσφορά του αυτή στη διάδοση της γνώσης της Αστρονομίας τιμήθηκε από διάφορους Δήμους της χώρας μας, από επιστημονικούς Συλλόγους και Εταιρείες, από το Σύλλογο Ελλήνων Λογοτεχνών κ.α.
Από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού στην ηλικία των 18 ετών του απονεμήθηκε και το Πανευρωπαϊκό Δίπλωμα Αθλητισμού στο Πένταθλο.
Είναι παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών.