Πως βαφτίζουμε τους κομήτες;

Ο κομήτης των ημερών C/2022 E3 (ZTF) είναι σίγουρα ένας γλωσσοδέτης. Γιατί βαφτίζουμε έτσι τους κομήτες;

Οι κομήτες παρατηρούνται πάνω από δύο χιλιετίες στην διάρκεια των οποίων χρησιμοποιήθηκαν διάφορα συστήματα ονοματοδοσίας με αποτέλεσμα πολλοί κομήτες να έχουν πάνω από ένα ονόματα.

Το απλούστερο σύστημα συσχετίζει τον κομήτη με το έτος ανακαλύψεως, π.χ. ο μεγάλος κομήτης του 1680. Αργότερα προστέθηκε το όνομα του αστρονόμου που τον ανακάλυψε, π.χ. κομήτης Hale–Bopp, ή του ερευνητή που τον μελέτησε, π.χ. κομήτης του Χάλλεϋ.

Στον 20 αιώνα, οι εξελίξεις στην τεχνολογία και οι συστηματικές έρευνες αύξησαν δραματικά τον αριθμό των νέων κομητών και επινοήθηκε ένα αριθμητικό σύστημα. Αρχικά το νούμερο δήλωνε την σειρά που ο κομήτης βρισκόταν στο περιήλιο του, π.χ. κομήτης 1970 II (ο δεύτερος κομήτης που βρέθηκε στο περιήλιο του το 1970).

Το σύστημα λειτούργησε έως το 1994, όπου ο συνεχως αυξανόμενος αριθμός ανακαλύψεων οδήγησε στην εφαρμογή νέου συστήματος από την Διεθνή Αστρονομική Ένωση, που χρησιμοποιείται έως σήμερα και βασίζεται στον τύπο της τροχιάς του κομήτη και το έτος ανακάλυψης.

Η προσωρινή ονοματοδοσία περιλαμβάνει τον τύπο του κομήτη, το έτος ανακάλυψης, το δεκαπενθήμερο στο οποίο ανακαλύφθηκε και την σειρά ανακάλυψης στο δεκαπενθήμερο, ένα σύστημα παρόμοιο με την ονοματοδοσία των αστεροειδών.

Το πρώτο γράμμα υποδηλωνει τον τύπο του κομήτη και μπορεί να είναι P, C, X, D, A και I:

P/: περιοδικός κομήτης με τροχιακή περίοδο μικρότερη από 200 χρόνια, κομήτης που έχει περάσει δύο φορές από το περιήλιο του

C/: μη περιοδικός κομήτης, δηλαδή όποιος δεν ανήκει στην πρώτη κατηγορία

X/: κομήτης για τον οποίο δεν μπορεί να υπολογιστεί αξιόπιστη τροχιά. Πρόκειται συνήθως για ιστορικούς κομήτες

D/: περιοδικός κομήτης που έχει εξαφανιστεί, διαλυθεί ή χαθεί, όπως ο κομήτης Shoemaker–Levy 9 που έπεσε στον Δία (D/1993 F2)

A:/ αντικείμενο που λανθασμένα αναγνωρίστηκε ως κομήτης, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένας νάνος πλανήτης ή αστεροειδής

I/: διαστρικό αντικείμενο. Ο τύπος προστέθηκε το 2017 για τον χαρακτηρισμό του πρώτου διαστρικού αντικειμένου, Oumuamua (1I/2017 U1)

Εκτός από τον συστηματικό προσδιορισμό, οι κομήτες λαμβάνουν και ένα τυπικό όνομα από την Διεθνή Αστρονομική Ένωση, το οποίο σχεδόν πάντα είναι το όνομα ή ονόματα των αστρονόμων που τον ανακάλυψαν, η του αστεροσκοπείου που χρησιμοποιήθηκε για την ανακάλυψη του.

Το τελικό όνομα των κομητών περιλαμβάνει τον αριθμό καταλόγου, το γράμμα P και το όνομα του, πχ,, 1P/Halley, 67P/Churyumov–Gerasimenko.

Ο προσδιορισμός του δεκαπενθημέρου ανακάλυψης γίνεται βάσει του πίνακα (το γράμμα I παραλείπεται):

A: 1-15 ΙανουαρίουB: 16-31 ΙανουαρίουC: 1-15 ΦεβρουαρίουD: 15-29 Φεβρουαρίου
E: 1-15 ΜαρτίουF: 16-31 ΜαρτίουG: 1-15 ΑπριλίουH: 16-30 Απριλίου
J: 1-15 ΜαΐουK: 16-31 ΜαΐουL: 1-15 ΙουνίουM: 16-30 Ιουνίου
N: 1-15 ΙουλίουO: 16-31 ΙουλίουP: 1-15 ΑυγούστουQ: 16-31 Αυγούστου
R: 1-15 ΣεπτεμβρίουS: 16-30 ΣεπτεμβρίουT: 1-15 ΟκτωβρίουU: 16-31 Οκτωβρίου
V: 1-15 ΝοεμβρίουW: 16-30 ΝοεμβρίουX: 1-15 ΔεκεμβρίουY: 16-31 Δεκεμβρίου

Έτσι ο κομήτης ο C/2022 E3 (ZTF), είναι μη περιοδικός, καθώς είναι η πρώτη φορά που περνάει από το περιήλιό του, ανακαλύφθηκε το πέμπτο δεκαπενθήμερο του 2022 και ήταν ο τρίτος κομήτης του δεκαπενθημέρου. Η ανακάλυψη του έγινε με την βοήθεια του τηλεσκοπίου ZTF.

© Καλλίας Ιωαννίδης, 29/1/2023, Βάβδος
©Θέμης Καρτέρης, 29/1/2023, Βάβδος