Η διαστημική αποστολή Ευκλείδης της ESA δημοσίευσε πέντε νέες εικόνες, που δείχνουν με τον καλύτερο τρόπο την ικανότητα του Ευκλείδη να αποκαλύπτει τα μυστικά του Σύμπαντος, να εντοπίζει εξωπλανήτες, να χρησιμοποιεί βαρυτικούς φακούς για την μελέτη της σκοτεινής ύλης και να εξερευνά την εξέλιξη του Σύμπαντος.
Οι νέες εικόνες αποτελούν μέρος του προγράμματος Early Release Observations του Ευκλείδη και συνοδεύουν τα πρώτα επιστημονικά δεδομένα της αποστολής, που επίσης δημοσιοποιήθηκαν σήμερα καθώς και σε 10 προσεχείς επιστημονικές εργασίες. Οι εντυπωσιακές εικόνες δημοσιεύτηκαν σε λιγότερο από ένα χρόνο μετά την εκτόξευση του διαστημικού τηλεσκοπίου και περίπου έξι μήνες αφότου μας παρουσίασε τις πρώτες έγχρωμες εικόνες του Σύμπαντος.
«Ο Ευκλείδης είναι μια μοναδική, πρωτοποριακή αποστολή και τα πρώτα σύνολα δεδομένων που δημοσιοποιούνται, ένα σημαντικό ορόσημο», λέει η Valeria Pettorino, επιστήμονας της αποστολής. «Οι εικόνες και τα σχετικά επιστημονικά ευρήματα είναι εντυπωσιακά διαφορετικά όσον αφορά τα αντικείμενα και τις αποστάσεις που παρατηρούνται. Περιλαμβάνουν μια ποικιλία επιστημονικών εφαρμογών, ωστόσο αντιπροσωπεύουν μόνο ένα 24ωρο παρατηρήσεων. Δίνουν απλώς μια ένδειξη για το τι μπορεί να κάνει ο Ευκλείδης. Ανυπομονούμε για τα επόμενα έξι χρόνια δεδομένων!»
Οι πρώτες παρατηρήσεις στόχευσαν 17 αστρονομικά αντικείμενα, από κοντινά νέφη αερίου και σκόνης, μέχρι μακρινά σμήνη γαλαξιών, πέρα από την κύρια έρευνα του Ευκλείδη, που στοχεύει να αποκαλύψει τα μυστικά του σκοτεινού Σύμπαντος και πώς και γιατί το Σύμπαν φαίνεται όπως το παρατηρούμε σήμερα.
Οι εικόνες από τον Ευκλείδη είναι τουλάχιστον τέσσερις φορές πιο ευκρινείς από αυτές που μπορούμε να λάβουμε με τα επίγεια τηλεσκόπια και καλύπτουν μεγάλα τμήματα του ουρανού σε απαράμιλλο βάθος, κοιτάζοντας μακριά στο Σύμπαν τόσο στο ορατό όσο και στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος.
Οι επιστημονικές δημοσιεύσεις του προγράμματος Early Release Observations
Messier 78
Το νεφέλωμα Messier 78 είναι ένα δραστήριο φυτώριο αστεριών που περιβάλλεται από διαστρική σκόνη. Ο Ευκλείδης κοίταξε βαθιά σε αυτό το φυτώριο χρησιμοποιώντας την υπέρυθρη κάμερά του, αποτυπώνοντας κρυφές περιοχές σχηματισμού άστρων για πρώτη φορά, χαρτογραφώντας τα πολύπλοκα νήματα αερίου και σκόνης με πρωτοφανή λεπτομέρεια και αποκαλύπτοντας πρόσφατα σχηματισμένα αστέρια και πλανήτες.
Τα όργανα του Ευκλείδη μπορούν να ανιχνεύσουν αντικείμενα μόλις λίγες φορές τη μάζα του Δία και τα υπέρυθρα «μάτια» του αποκαλύπτουν πάνω από 300.000 νέα αντικείμενα μόνο σε αυτό το πεδίο. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν αυτό το σύνολο δεδομένων για να μελετήσουν την ποσότητα και την αναλογία των αστεριών και των μικρότερων αντικειμένων, κλειδί για την κατανόηση της δυναμικής του τρόπου με τον οποίο σχηματίζονται και μεταβάλλονται οι πληθυσμοί των αστεριών με την πάροδο του χρόνου.
Abell 2390
Ο Ευκλείδης αποτυπώνει περισσότερους από 50.000 γαλαξίες στο σμήνος γαλαξιών Abell 2390 και έναν βαρυτικό φακό με την μορφή γιγάντιων τόξων, μερικά από τα οποία είναι στην πραγματικότητα πολλαπλές όψεις του ίδιου απομακρυσμένου αντικειμένου.
Ο Ευκλείδης θα χρησιμοποιήσει τον βαρυτικό φακό (όπου το φως που ταξιδεύει προς εμάς από μακρινούς γαλαξίες κάμπτεται και παραμορφώνεται από τη βαρύτητα) ως βασική τεχνική για την εξερεύνηση του σκοτεινού Σύμπαντος, μετρώντας έμμεσα την ποσότητα και την κατανομή της σκοτεινής ύλης τόσο σε σμήνη γαλαξιών όσο και αλλού. Οι επιστήμονες του Ευκλείδη μελετούν επίσης τον τρόπο που οι μάζες και το πλήθος των σμηνών γαλαξιών έχουν μεταβληθεί με την πάροδο του χρόνου, αποκαλύπτοντας περισσότερα για την ιστορία και την εξέλιξη του Σύμπαντος.
NGC 6744
Ο γαλαξίας NGC 6744 είναι ένα αρχετυπικό είδος γαλαξία με έντονη αστρογένεση στο κοντινό Σύμπαν. Το μεγάλο οπτικό πεδίο του Ευκλείδη καλύπτει ολόκληρο τον γαλαξία, αποτυπώνοντας, όχι μόνο σπειροειδή δομή σε μεγαλύτερες κλίμακες αλλά και εξαιρετικές λεπτομέρειες σε μικρές κλίμακες, περιλαμβάνοντας λωρίδες σκόνης που μοιάζουν με φτερά που αναδύονται ως «σπιρούνια» από τους σπειροειδείς βραχίονες.
Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τα δεδομένα για να κατανοήσουν πώς η σκόνη και το αέριο συνδέονται με το σχηματισμό άστρων, να χαρτογραφήσουν την κατανομή διαφορετικών πληθυσμών αστέρων στους γαλαξίες και τις περιοχές σχηματισμού τους, και να μελετήσουν την Φυσική πίσω από τη δομή των σπειροειδών γαλαξιών, κάτι που δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητό, μετά από δεκαετίες μελέτης.
Abell 2764
Το σμήνος γαλαξιών Abell 2764 (πάνω δεξιά) περιλαμβάνει εκατοντάδες γαλαξίες μέσα σε ένα τεράστιο φωτοστέφανο σκοτεινής ύλης. Ο Ευκλείδης αποτυπώνει πολλά αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων μακρινών γαλαξιών, ακόμη πιο απομακρυσμένων σμηνών και αλληλοεπιδρώντων γαλαξιών που εκτοξεύουν πίδακες ύλης.
Επίσης, αποτυπώνεται και ένα πολύ φωτεινό αστέρι που βρίσκεται στον δικό μας Γαλαξία, το V*BP-Phoenicis/HD 1973, ορατό στο νότιο ημισφαίριο και σχεδόν αρκετά φωτεινό για να το δει το ανθρώπινο μάτι. Όταν κοιτάμε ένα αστέρι μέσω ενός τηλεσκοπίου, το φως του διασκορπίζεται σε ένα διάχυτο κυκλικό φωτοστέφανο λόγω των οπτικών του τηλεσκοπίου. Ο Ευκλείδης σχεδιάστηκε για να κάνει αυτή τη διασπορά όσο το δυνατόν μικρότερη, με αποτέλεσμα το αστέρι να προκαλεί μικρή ενόχληση, επιτρέποντάς μας να διακρίνουμε αμυδρούς μακρινούς γαλαξίες χωρίς να υπάρχει κορεσμός από τη φωτεινότητα του αστεριού.
Ομάδα γαλαξιών Dorado
Ο Ευκλείδης καταγράφει γαλαξίες που εξελίσσονται και συγχωνεύονται στην ομάδα γαλαξιών Dorado, με όμορφες παλιρροϊκές ουρές και δομές, αποτέλεσμα συνεχιζόμενων αλληλεπιδράσεων. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν αυτό το σύνολο δεδομένων για να μελετήσουν την εξέλιξη των γαλαξιών, να βελτιώσουν τα μοντέλα κοσμικής ιστορίας και να κατανοήσουν πώς σχηματίζονται οι γαλαξίες μέσα σε περιοχές σκοτεινής ύλης.
Η εικόνα δείχνει την ευελιξία του Ευκλείδη: μια μεγάλη σειρά γαλαξιών είναι ορατή, από πολύ φωτεινούς έως πολύ αμυδρούς. Χάρη στον μοναδικό συνδυασμό του μεγάλου οπτικού πεδίου, του αξιοσημείωτου βάθους και της υψηλής ανάλυσης του Ευκλείδη, είναι δυνατή η αποτύπωση σε μια εικόνα, μικροσκοπικών αστρικών σμηνών, μεγαλύτερων πυρήνων γαλαξιών και εκτεταμένων παλιρροιακών ρευμάτων.
Οι επιστήμονες αναζητούν επίσης μακρινά μεμονωμένα σμήνη αστέρων γνωστά ως σφαιρικά σμήνη, για να εντοπίσουν τη γαλαξιακή τους ιστορία και δυναμική.