Επιμέλεια: Αντώνης Ίτσιος, Μέλος Ο.Φ.Α. – Μάιος 2004
Γνωρίζατε ότι μπορείτε να δείτε ένα γαλαξία, 2,5 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, με γυμνό μάτι; Ή ότι είστε σε θέση να διακρίνετε κρατήρες στο φεγγάρι με συνηθισμένα κιάλια;
Αυτά και άπειρα άλλα θαύματα περιμένουν το βλέμμα σας κάθε ξάστερη βραδιά!
Το πρώτο βήμα είναι να κοιτάξετε απλώς ψηλά και να αναρωτηθείτε: «τι είναι αυτό που βλέπω;».
Αυτό θα είναι και το πρώτο σας βήμα προς μια ζωή γεμάτη εξερευνήσεις και απόλαυση! Ποιος όμως είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσετε αυτήν την προκλητική περιπέτεια;
ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ
Η χαρά της αστρονομίας αρχίζει να γίνεται αισθητή με το που μαθαίνει κάποιος να βρίσκει το δρόμο του γύρω-γύρω στον έναστρο ουρανό και να καταλαβαίνει τι βλέπει.
Ξεκινήστε από μία βιβλιοθήκη ή από ένα βιβλιοπωλείο. Ρίξτε μια ματιά σε οδηγούς για αρχάριους που θα σας διδάξουν για το φεγγάρι , τους πλανήτες και τους αστερισμούς.
Ψάξτε για κάποιο από τα βασικά για το χόμπι αυτό περιοδικά, όπως είναι το Sky and Telescope, το Astronomy, το AstronomyNow. Υπάρχουν επίσης και άλλα, τόσο στα αγγλικά όσο και σε άλλες γλώσσες. Όλα περιέχουν χρήσιμες πρακτικές συμβουλές για παρατηρήσεις, ενώ επίσης περιλαμβάνουν και άρθρα πάνω σε πολλά συναρπαστικά αστρονομικά θέματα.
Μια άλλη σημαντική πηγή είναι το Διαδίκτυο. Προσέξτε όμως: Το Internet μπορεί να γίνει και αιτία πρόκλησης σύγχυσης, γι’ αυτό και καλά θα κάνετε να περιορίζεστε σε αξιόπιστους επίσημους δικτυακούς τόπους. Μπορείτε να ξεκινήστε με ένα από τα αναφερόμενα παραπάνω sites ή να χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε μέθοδο αναζήτησης για θέματα όπως “ερασιτεχνική αστρονομία”, “αστροπαρατήρηση”, “πλανήτες” κ.ο.κ. (χρησιμοποιώντας, κατά προτίμηση, τους αντίστοιχους ξενόγλωσσους όρους, προκειμένου να έχετε περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας).
Με τον καιρό θα ανακαλύψετε τη χρησιμότητα και άλλων δικτυακών πηγών, όπως είναι οι ομάδες συζήτησης, από όπου όχι μόνο θα αντλείτε πληροφορίες αλλά ταυτόχρονα θα συμμετέχετε σε ηλεκτρονικές συνομιλίες που θα σας βοηθούν να λύνετε τις απορίες σας, να ζητάτε ή να δίνετε συμβουλές και γενικότερα να έρχεστε σε επαφή με άτομα που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα με σας.
Ζητήστε πληροφορίες για το πρόγραμμα μαθημάτων για αρχάριους και προχωρημένους καθώς και για τις διαλέξεις αστρονομικού περιεχομένου που διοργανώνει ο Όμιλος Φίλων Αστρονομίας, απευθυνόμενοι στο γραφείο του Ομίλου
ΑΦΗΣΤΕ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΝΑ ΚΑΘΡΕΦΤΙΣΤΕΙ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ
Βγείτε έξω μια ξάστερη, σκοτεινή βραδιά και εξοικειωθείτε με τους σχηματισμούς των άστρων πάνω απ’ το κεφάλι σας, χρησιμοποιώντας σαν οδηγό κάποιο χάρτη των αστερισμών του μήνα.
Αν ζείτε σε πόλη πλημμυρισμένη από φώτα, βρείτε μια τοποθεσία με όσο το δυνατό λιγότερη φωτορύπανση ή τουλάχιστον ένα σημείο απαλλαγμένο από τις λάμψεις των κοντινών λαμπτήρων, έτσι ώστε να μπορείτε να δείτε περισσότερα αστέρια.
Η απόκτηση της ικανότητας να κοιτάζετε ψηλά και να λέτε «να ο Πολικός Αστέρας» ή «αυτός είναι ο Κρόνος» θα σας προσφέρει ευχαρίστηση – αλλά μαζί και μια αίσθηση για τη θέση σας μέσα στο Σύμπαν – για όλη σας τη ζωή.
ΑΡΧΙΣΤΕ ΜΕ ΚΙΑΛΙΑ
Τα κιάλια είναι το ιδανικό «πρώτο τηλεσκόπιο», για αρκετούς λόγους. Προσφέρουν ευρύ οπτικό πεδίο, διευκολύνοντάς σας να βρίσκετε το δρόμο σας στον ουρανό. Δίνουν μια κανονική και όχι ανεστραμμένη εικόνα, κάνοντας εύκολο τον εντοπισμό του στόχου.
Είναι σχετικά φτηνά, διατίθενται σε πολλά σημεία πώλησης και αποθηκεύονται άνετα. Επιπλέον προσφέρουν ευελιξία, αφού δίνουν τη δυνατότητα να εναλλάσσεστε, απ’ τη μια στιγμή στην άλλη, μεταξύ ουράνιας και επίγειας παρατήρησης.
Οι επιδόσεις τους είναι εκπληκτικά αξιοσημείωτες. Συνηθισμένα κιάλια, με μεγέθυνση 7x έως 10x, βελτιώνουν την όραση του γυμνού ματιού σχεδόν όσο ένα καλό ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο βελτιώνει αυτό που βλέπουμε με ένα ζευγάρι κιάλια (και μάλιστα με ένα κόστος κατά πολύ μικρότερο). Για την αστρονομία, όσο πιο μεγάλοι είναι οι αντικειμενικοί (εμπρόσθιοι) φακοί, τόσο το καλύτερο.
Επίσης σημαντική είναι η όσο το δυνατόν υψηλότερη ποιότητα των οπτικών μερών. Πάντως, οποιοδήποτε ζευγάρι κιάλια (που ίσως υπάρχουν ήδη παραπεταμένα σε κάποιον αποθηκευτικό χώρο σας) είναι αρκετά για ν’ αρχίσετε τη σταδιοδρομία σας σαν ερασιτέχνης αστρονόμος.
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΥΣ
Από τη στιγμή που θα έχετε μάθει να προσανατολίζεστε στο νυχτερινό ουρανό, τα κιάλια μπορούν να σας εξασφαλίσουν απασχόληση για χρόνια. Με καλούς χάρτες και βιβλία – οδηγούς, μπορείτε να αναγνωρίζετε δεκάδες κρατήρες, «θάλασσες» και βουνά στην επιφάνεια της Σελήνης.
Τα κιάλια θα σας δώσουν την ευκαιρία να παρατηρείτε τις συνεχώς μεταβαλλόμενες θέσεις των δορυφόρων του Δία και τις φάσεις (μηνίσκους ή «μισοφέγγαρα») της Αφροδίτης. Θα σας αποκαλύψουν επίσης τα περισσότερα από τα 110 αντικείμενα «Μ», τα σμήνη δηλαδή, τους γαλαξίες και τα νεφελώματα που κατέγραψε σε κατάλογο ο αστρονόμος του 18ου αιώνα Charles Messier.
Θα σας επιτρέψουν να διαχωρίσετε πολλά πολύχρωμα διπλά άστρα και να παρακολουθήσετε τις αυξομειώσεις της λαμπρότητας μεταβλητών αστέρων.
Όλα αυτά και ακόμη περισσότερα θα μπορέσετε να τα πετύχετε ευκολότερα μόνο αν ξέρετε πού να κοιτάξετε και τι να ψάξετε. Και, πάνω απ‘ όλα, οι δεξιότητες που θα αναπτύξετε χρησιμοποιώντας χάρτες και οδηγούς, μαζί με τα κιάλια, είναι ακριβώς αυτές που θα χρειασθείτε για να κάνετε καλή χρήση ενός τηλεσκοπίου.
ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΑΛΛΟΥΣ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ
Δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο απ‘ το να μοιράζεσαι ένα ενδιαφέρον με άλλους. Υπάρχουν εκατοντάδες σωματεία (όμιλοι, ομάδες, εταιρίες κλπ) σ‘ όλο τον κόσμο.
Οι δικτυακοί τόποι που προαναφέρθηκαν, περιλαμβάνουν καταλόγους τέτοιων συλλόγων σε όλες τις ηπείρους. Αν ανήκετε στους τυχερούς που ο τόπος διαμονής τους ή μια κοντινή πόλη διαθέτει έναν τέτοιον όμιλο, επικοινωνήστε με τα μέλη του για να πληροφορηθείτε πότε γίνονται συναντήσεις ή ολονύκτιες ομαδικές παρατηρήσεις (αστροπάρτυ).
Οι εκδηλώσεις αυτές δίνουν υπέροχες ευκαιρίες να δοκιμάσετε διαφορετικά οπτικά όργανα (κιάλια ή τηλεσκόπια), να αποκτήσετε νέες δεξιότητες και να κάνετε φιλίες.
ΟΤΑΝ ΕΡΘΕΙ Η ΩΡΑ ΓΙΑ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ, ΨΑΞΤΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΣΕ ΒΑΘΟΣ
Κάποια στιγμή τελικά θα είστε έτοιμοι για το πρώτο σας τηλεσκόπιο. Τότε θα πρέπει να επιδιώξετε την ποιότητα. Το τηλεσκόπιο που θα πάρετε πρέπει να έχει δυο βασικά χαρακτηριστικά:
Καλής ποιότητας οπτικά στοιχεία, απαλλαγμένα από σφάλματα.
Μια στερεή, σταθερή στήριξη, που να λειτουργεί ανεμπόδιστα.
Ίσως επίσης να θέλετε μεγάλη διάμετρο φακού ή κατόπτρου. Σ’ αυτήν την περίπτωση όμως μην αγνοήσετε τον παράγοντα της ευκολίας μεταφοράς και της ευελιξίας.
Να θυμάστε ότι το καλύτερο τηλεσκόπιο για σας είναι αυτό που πραγματικά θα χρησιμοποιείτε όσο το δυνατόν πιο συχνά.
Πολλά τηλεσκόπια έχουν ενσωματωμένους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και μηχανισμούς που τα κατευθύνουν σε χιλιάδες ουράνια αντικείμενα, με το πάτημα λίγων μόνο πλήκτρων.
Αυτά είναι ευχάριστα στη χρήση τους και μπορεί να σας βοηθήσουν να εντοπίσετε θεάματα που διαφορετικά θα προσπερνούσατε.
Παρόλα αυτά, συνεχίζει να είναι χρήσιμο να γνωρίζετε τον ουρανό, τόσο για να έχετε τη χαρά ότι βρίσκετε κάτι μόνος σας όσο και … για την περίπτωση που δε θα λειτουργούν οι μπαταρίες σας!
Είναι αλήθεια ότι τα τηλεσκόπια μπορεί να κοστίζουν πολύ. Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι κάποια με καλή ποιότητα μπορούν να αποκτηθούν με όχι τόσο μεγάλη δαπάνη. ν δεν είστε σε θέση να χρηματοδοτήσετε την αγορά του τηλεσκοπίου που επιθυμείτε, κάντε οικονομίες μέχρι να το κατορθώσετε. Ο χρόνος που θα περάσει συνεχίζοντας να χρησιμοποιείτε τα κιάλια σας, ενώ παράλληλα θα αποταμιεύετε, θα αποδειχθεί ότι δεν είναι καθόλου χαμένος.
ΧΑΛΑΡΩΣΤΕ ΚΑΙ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΕ
Μη χάσετε το κουράγιο σας αν δεν μπορέσετε να εντοπίσετε ένα αντικείμενο και κυρίως μην απογοητευθείτε αν η θέα μέσα από το μέσο που χρησιμοποιείτε δεν είναι τέλεια ή δε μοιάζει με όσα φανταχτερά χρωματιστά αντικείμενα έχετε δει σε κάποιες φωτογραφίες.
Μάθετε να απολαμβάνετε οτιδήποτε μπορούν να σας δείξουν τα μάτια σας, τα κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο, φροντίζοντας πάντα να ενημερώνεστε για το τι είναι αυτό που βλέπετε.
Προχωρήστε και αφήστε τον εαυτό σας να μεθύσει μέσα στην ομορφιά και το μυστήριο του καταπληκτικού μας Σύμπαντος.
Πηγές
“SKYWATCH ‘02”, ετήσια έκδοση του Sky & Telescope
Διαδίκτυο
Αρχείο Ομίλου Φίλων Αστρονομίας